In de 16de eeuw waren de steden de belangrijkste machtsfactor. Als je een stad in je bezit had, dan had je het gebied. Steden werden daarom voorzien van uitgebreide versterkingen en fortificaties. In steden was ook de economische macht geconcentreerd. Koning Filips II gaf dan ook opdracht om plattegronden van alle steden van de Nederlanden te maken, zodat zijn legers wisten wat ze konden verwachten. Door midden van een afbeelding van de stad – een stadsgezicht, een vogelvluchtgezicht of een plattegrond – kon de stad zich echter ook presenteren en laten zien hoe sterk en hoe machtig ze was. De Keulse kanunnik Georg Braun en de graveur Frans Hogenberg speelden op dit toenemende zelfbewustzijn van steden in door een verzameling plattegronden, stadsgezichten en beschrijvingen in atlasvorm uit te geven. Maar, het nauwkeurig afbeelden van de stedelijke versterkingen kon ook een gevaar betekenen: ook de vijand kon de stedenatlas kopen. In de 17de eeuw werd dit voorbeeld van Braun & Hogenberg gevolgd door Joan Blaeu en Janssonius, terwijl ook de steden zelf indrukwekkende grote plattegronden lieten vervaardigen.
De lezing wordt vanzelfsprekend rijk geïllustreerd met een powerpoint-presentatie, waarbij zo veel mogelijk voorbeelden van Uw eigen stad of een stad in de directe omgeving worden gebruikt.
door Peter van der Krogt