• Explokart Historisch-Cartografische Reeks
• Atlantes Neerlandici
• Monumenta Cartographica Neerlandica

Exhibition

• Muller's Maps of the Continents - Webversion the exhibition on the occasion of the International Conference on the History of Cartography Amsterdam, in the reading room of the Allard Pierson | the Collections of the University of Amsterdam, 14 July 2019

Articles in journals on the history of cartography: author's list and cumulative indexes per journal

Stichting Cartographiae Historicae Cathedra om het bestaan van de leerstoel historische cartografie op lange termijn zeker ter stellen

International Conference on the History of Cartography A Short History and a Bibliography of Papers

Contact

Explokart Historische Cartografie

Introductie

Oude kaarten zijn de enige documenten die een eigentijds beeld geven van de ruimtelijke situatie zoals die in het verleden was. Oude kaarten zijn daarom onmisbare hulpmiddelen voor historisch ruimtelijk onderzoek.

Het onderzoeksprogramma in de geschiedenis van de cartografie, getiteld Explokart, is in 1981 opgericht door professor Günter Schilder van de Universiteit Utrecht. De naam van het programma is afgeleid van "Exploration and accessibility of Dutch cartographic documents, 16th-20th century". Explokart legt zich toe op het inventariseren, beschrijven en in facsimile uitgeven van Nederlandse wandkaarten, landkaarten, zeekaarten en globes. Het doel van Explokart is om gebruikers te instrueren hoe oude kaarten als historische bron gebruikt kunnen worden. Dit wordt bereikt door de gebruikers te informeren over de specifieke kenmerken van cartografische materialen en over de problemen bij de interpretatie ervan. Explokart classificeert deze documenten en maakt ze toegankelijk voor leden van andere vakken en voor het grote publiek.

De Nederlandse cartografie heeft een sleutelrol gespeeld in de verspreiding van geografische kennis over de wereld. De economische en politieke situatie in die tijd stelde commerciële uitgevers in Nederland in staat om vanaf het einde van de zestiende eeuw tot ver in de tweede helft van de zeventiende eeuw een monopolie te krijgen op de productie van kaarten, atlassen en globes. Dienovereenkomstig is er grote internationale belangstelling voor de bestudering van cartografische documenten uit die periode.

De Universiteit Utrecht had tot 2004 de enige leerstoel in de geschiedenis van de cartografie. Het functioneert als een knooppunt van nationale en internationale contacten. In Utrecht was een hoog kennisniveau opgebouwd. Door verandering van het onderzoeksthema aan de Utrechtse universiteit is Explokart in 2013 verhuisd naar de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. In 2015 is daar door de Stichting Cartographiae Historicae Cathedra professor Bram Vannieuwenhuyze als bijzonder hoogleraar historische cartografie aangesteld.

De belangstelling voor oude kaarten als bron van historische informatie is sedert 1980 enorm toegenomen. De geschiedenis van cartografie kan inzicht verschaffen in vele andere gebieden en disciplines; bijv. geschiedenis, geografie, wiskunde, stads- en plattelandsplanning, archeologie, kunstgeschiedenis en de geschiedenis van boekdrukkunst en -handel. Al deze disciplines zijn min of meer verbonden met de geschiedenis van kaarten. Wetenschappers gebruiken de kaart vaak als historisch bewijs.

De maatschappelijke relevantie van het onderzoeksprogramma Explokart - nu en in de toekomst - kan als volgt worden samengevat: het behoud van het cultureel erfgoed van Nederland. Dit doel kan op verschillende manieren worden bereikt:

• inventariseren van het unieke Nederlandse kaartmateriaal
• dit materiaal bewaren door conservatie, restauratie en publicatie
• het maken van facsimiles, waarbij een selectie van dit materiaal overal ter wereld toegankelijk kan zijn
• publiceren, om nog meer erkenning te krijgen voor de Nederlandse bijdrage aan cartografie.

Onderzoek door vrijwilligers

Vrijwilligers hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de onderzoeksactiviteiten. In 1993 startten de Explokart-medewerkers tutorials in de cartobibliografie voor vrijwilligers, die later deel gingen uitmaken van een werkgroep die een specifiek onderwerp onder handen nam. De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in de reeks Explokart Historisch-Kartografische Studies (Explokart Studies in Map History). De inspanningen van zeer bekwame vrijwilligers maakten het voor Explokart mogelijk om over onderwerpen uit de historische cartografie te publiceren die anders vanwege de beperkte tijd van het vaste personeel achterwege zouden zijn gebleven.